اثر هاردنینگ بذر بر جوانه زنی، صفات رویشی و عملکرد ارزن معمولی (panicum miliaceum) تحت تنش خشکی

در مناطق نیمه خشک و گرمسیری و همچنین مناطق دیمکاری، محصولات زراعی غالباً به دلیل در دسترس نبودن رطوبت کافی در زمان جوانه زنی بذر استقرار و تولید گیاهچه های ضعیفی داشته در نتیجه محصول نهایی تحت تاثیر قرار گرفته و از عملکرد آن کاسته می شود. لذا به نظر می رسد مهمترین موضوع در مورد مطالعه بذر، استفاده از یک سری روش های مهندسی است که به تنهایی یا همراه با هم برای بهبود کیفیت و تضمین بذر با کیفیت جهت کاشت انجام شود. هاردنینگ بذر، خیساندن و خشک کردن بذر قبل از کاشت، به عنوان ابزاری برای افزایش جوانه زنی و ظهور گیاهچه در شرایط خاک های خشک و دیم مطرح است. از اینرو این تحقیق در سال زراعی 89- 1388 در دانشکده کشاورزی بیرجند به منظور بررسی واکنش جوانه زنی، رشد رویشی و عملکرد ارزن معمولی به هاردنینگ بذر تحت تنش خشکی در دو بخش آزمایشگاهی و مزرعه ای به اجرا در آمد. طرح آماری در بخش آزمایشگاهی بصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار انجام شد. فاکتور اول با چهار سطح خشکی (0 ، 2- ، 4- و 6- بار)، فاکتور دوم هاردنینگ بذر با مواد شیمیایی با 10 سطح شامل فسفات دی هیدروژن پتاسیم (kh2po4) در غلظت های 1 و2 و3% ، کلرید کلسیم (cacl2) در غلظت های 1 و5/1 و 2% ، سولفات منگنز (mnso4) در غلظت های 5/0 و1و 5/1% و آب مقطر و فاکتور سوم زمان هاردنینگ بذر با دو سطح (6 و 12 ساعت) بود. یک تیمار شاهد، عدم هاردنینگ (بذور تیمار نشده) نیز در آزمایش اعمال گردید. بعد از آنالیز داده های بخش آزمایشگاهی، تیمارهایی که دارای بیشترین درصد بنیه بذر بودند بعنوان تیمارهای برتر انتخاب شد و برای انجام آزمایشات مزرعه ای مورد استفاده قرار گرفت. در بخش مزرعه طرح آماری بصورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار انجام شد که عامل اصلی آزمایش اعمال تنش خشکی با سه سطح (تخلیه رطوبتی خاک به میزان fc، fc 25%، fc 50%) و عامل فرعی آزمایش شامل تیمارهای هاردنینگ بذر در 5 سطح (3 تیمار برتر هاردن شده با ماده شیمیایی، یک تیمار هاردن شده با آب مقطر به همراه تیمار شاهد) بودند. نتایج تجزیه واریانس تیمارهای هاردنینگ بر شاخص های درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، بنیه بذر، و صفات طول ریشه چه و طول ساقه چه نشان داد که اثر هاردنینگ بر تمامی شاخص های اندازه-گیری شده معنی دار بود. همچنین اثر متقابل هاردنینگ در تنش خشکی نیز بر تمام صفات معنی دار بود. اثر هاردنینگ بر صفات زمان پنجه زنی، سطح برگ، ارتفاع و وزن خشک معنی دار بود در صورتیکه روی صفات زمان سبز شدن و زمان خوشه دهی معنی دار نشد. با توجه به نتایج بدست آمده اثر متقابل هاردنینگ در تنش خشکی روی طول گل آذین و تعداد پنجه در بوته معنی دار بود در صورتیکه روی سایر صفات معنی دار نشد.